جایگاه توزیع سوخت خود شامل سیستم‌های مختلفی می باشد. این سیستم‌ها باید در جای مناسب و با بکارگیری بهترین و ایمن‌ترین تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت بنزین، کار کنند. سیستم‌های هیدرولیکی، برقی، ابزار دقیق و ایمنی از جمله این سیستم‌ها می باشند.
تک تک اعضای این سیستم ها از یکدیگر تاثیر می‌گیرند و در روند کار یکدیگر دخیل هستند. بنابراین این تجهیزات باید به صورت هماهنگ با یکدیگر انتخاب شوند که پیشنهاد می‌شود در این امر حتما از یک متخصص کمک بگیرید. در این مقاله ما به بررسی احداث جایگاه سوخت، استانداردها و تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت می پردازیم.
هر کدام از این سیستم ها نیاز به طراحی جداگانه دارند. در انتها نیز باید همه سیستم ها اعم از برقی، مکانیکی، ابزار دقیق و ایمنی با یکدیگر هماهنگ شوند. علاوه بر این هر دستگاه با توجه به محل بکارگیری لازم است تا از استانداردهای خاص خود پیروی نماید.
این استانداردها بیشتر مربوط به ایمنی هستند اما استاندارد های دیگری مبنی بر عملکرد بهتر دستگاه نیز وجود دارد. در صورت بوجود آمدن مشکل در هر یک از قسمت های این سیستم دیگر سیستم ها نیز دچار مشکل شده و عملکرد کل جایگاه را دچار مشکل می‌کنند.
بنابراین بهتر است از تجهیزات الکتریکی پمپ های بنزین با کیفیت بالا استفاده شود و حتما در طراحی این سیستم ها و انتخاب تجهیزات از متخصص کمک گرفته شود.
تجهیزات الکتریکی، الکترونیکی و ابزار دقیق جایگاه سوخت
این سیستم شامل تجهیزات زیادی می‌شود که شامل منابع تامین برق، کابل کشی ها و سایر تجهیزات وابسته مانند الکتروموتورها، سطح سنج مخازن، پالسر، صفحه نمایشگر، تانک مانیتورینگ، دوربین های مدار بسته و کامپیوتر های متصل به آن و سایر تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت و تجهیزات الکترونیکی است.
تجهیزات الکترونیکی بسیار حساس و دقیق بوده و خرابی آنها نیز بصورت لحظه ای اتفاق می‌افتد. لذا تعمیر، نگهداری و کالیبراسیون این تجهیزات اهمیت فراوانی دارد.
استاندارد های تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت
در ادامه استانداردهای تعیین شده توسط شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی بصورت مطرح شده است.
- کلیه کابل‌های مورد استفاده در جایگاه باید در برابر نفوذ فرآورده و ضربات مکانیکی و حریق مقاوم باشند
- مناطق خطر بصورت دقیق مشخص و کلیه ادوات و تجهیزات برقی در این مناطق با مشخصه ضد انفجار متناسب با محل نصب، انتخاب شوند
- هر پمپ بنزین باید دارای شبکه ارت و حداقل دارای دو چاه ارت باشد. حداکثر مقدار مقاومت الکتریکی شبکه ضمن انجام محاسبات مربوطه بر اساس استاندارد BS 7430، نباید از میزان مجاز استاندارد بگذرد. ضمنا سیستم ابزار دقیق و سامانه هوشمند سوخت نیز باید دارای چاه ارت مجزا با حداکثر مقاومت یک اهم باشد
- بدنه فلزی کلیه تجهیزات الکتریکی جایگاه توزیع سوخت و سازه‌های فلزی رو زمینی با کابل ارت روکش دار سبز و زرد و سطح مقطع مطابق با استاندارد IPS-E-EL-100 بصورت موثر به سیستم اتصال زمین وصل شوند
- مخزن با استاندارد IPS و به نحو درست به شبکه اتصال زمین پمپ بنزین وصل شود
- جایگاه توزیع سوخت باید به سیستم قطع اضطراری مجهز و کلیدهای مورد استفاده در سیستم برق اضطراری از نوع کلید قارچی ضد انفجار و به تعداد کافی باشد
- کابل کشی‌ها و اتصال به تابلوهای توزیع و مصرف کننده‌ها با استفاده از گلند مناسب و طبق استاندارد IPS انجام شود
- کانال‌های برق از نوع کانال‌های بتنی باشد و با ماسه بادی پر شوند
- حتما لازم است در طراحی پمپ بنزین، ارزیابی ریسک اصابت صاعقه انجام پذیرد. در صورت نیاز صاعقه گیر در محل مناسب نصب شود
- برای طراحی سیستم روشنایی جایگاه باید کلیه نقاط دارای شدت روشنایی لازم طبق استاندارد IPS باشند. لامپ‌های به کار رفته اگر در منطقه خطر هستند باید ضد انفجار باشند
- برای نقشه‌های طراحی کلیه اجزاء سیستم توزیع الکتریسیته و سیستم حفاظتی تجهیزات الکتریکی جایگاه توزیع سوخت مد نظر قرار گرفته و مشخصات فنی آنها دقیقا ذکر شود
- برای مجموعه جایگاه سوخت باید تابلوهای کنترل و توزیع به تعداد کافی و متناسب با شرایط آن طراحی و مشخصات فنی دقیق آنها درج شوند. رویه تست و برنامه های دوره های تعمیرات و نگهداری این تابلوها جزو مدارک طراحی هستند
دستگاه هاي توزيع كننده سوخت باید داراي مشخصه هاي لازم از جمله IP متناسب با محل نصب باشند. بعبارت ديگر در صورتيكه در زير سايبان نصب مي گردند، درجه حفاظت IP54 و در صورتيكه در فضاي باز قرار مي گيرند IP66 داشته باشند.(اين موضوع از طريق ارائه گواهينامه هاي معتبر از مراجع ذيصلاح اثبات مي گردد.)
- كليه مخازن ذخيره سازي فرآورده، سازه‌ها، تجهيزات منصوب در جايگاه از قبيل دستگاه توزيع سوخت و نفتكش در حال تخليه بايد به نحو مؤثري همبندي الكتريكي گردند
- همبندي الكتريكي براي اتصالات فلنجي بايستي از طريق Jumper Wire صورت بگیرد
- حين طراحي جايگاه باید به تعداد كافي PUSH BOTTOM در نظر گرفته شود
دوربین های مدار بسته
- برای طراحی جايگاه بايستی سيستم دوربين‌های مدار بسته كه كل فضاي عملياتي جايگاه را تحت پوشش قرار می‌دهند، مد نظر قرار گيرد
- دوربين های مداربسته نصب شده در جايگاه كه شامل سيم كشي و ساير اتصالات مي‌باشند، تا جای ممکن باید در يك محدوده ايمن نصب گردند
- در صورت نصب دوربين ها در مناطق خطر، بايستي تجهيزات آن متناسب با منطقه خطري كه در آن نصب شده‌اند از نوع EX و ضدانفجار انتخاب شوند
- در صورت نصب دوربين های مدار بسته در فضاي باز، بايستی دوربين ها و اتصالات آنها از نوع متناسب با out-door و دارای IP مناسب باشند
- اتصال الكتريكی دو سر شيلنگ تخليه نفتكش بايستی به طور مداوم برقرار گردد
ابزار دقیق
جایگاه سوخت با توجه به داشتن سیستم‌های هیدرولیکی و برقی و همچنین نیاز به ایمنی بالا، باید دارای سیستم کنترلی مناسبی باشند. سیستم کنترلی یک جایگاه سوخت قسمت های مختلفی از جمله سیستم تانک مانیتورینگ، سنسورهای نشتی متعدد(در همه قسمت های مرتبطه با سوخت) و سیستم کنترلی دیسپنسر را شامل می‌شود.
سیستم سامانه هوشمند سوخت
- جهت ارتباط هر نازل دیسپنسر با سامانه هوشمند یک رشته کابل 4 زوجی CAT6 شیلد دار بطور مستقیم تا Rack سامانه هوشمند در نظر گرفته شود
- کلیه کابل‌های ابزار دقیق (از محل دیسپنسر تا Rack سامانه هوشمند) می‌بایست به صورت یک تکه (بدون ترمینال اتصال) اجرا شوند
- لزوم استفاده از Rack سامانه هوشمند و تجهیزات مربوطه مطابق دستور العمل‌های مدیریت سامانه هوشمند سوخت باید انجام پذیرد
سیستم سطح سنج مخازن
- تجهیز مخزن به سیستم کنترل سطح و دما الزامی است
- سیستم LG/TG جایگاه باید از بین برندها و مدل های مورد تایید شرکت ملی پخش انتخاب و نصب شوند
- سیستم سطح سنج جایگاه باید از نوعی انتخاب شود که در محوطه و یا در کیوسک دارای نمایشگر مناسب قرار بگیرد. اگر نمایشگر در محدوده خطر نصب شود، باید از نوع ضد انفجار باشد
- سیستم LG/TG باید دارای آلارم High Level و Low Level باشد
- كابل هاي ابزار دقيق و كنترل باید از نوع آرموردار و طبق استاندارد NIOEC-SP-70-05 انتخاب گردند
- کدینگ کابل کشی در خصوص سیستم ابزار دقیق و کنترل باید طبق استاندارد NIOEC-SP-70-05 باشد
- کابل کشی از داخل کانال و به فاصله حداقل 30 سانتیمتر از کابل های برقی اجرا شود
- جهت عبور کابل های ابزار دقیق استفاده از داکت فلزی مرغوب الزامی است
- جهت عبور هادي‌هاي الكتريكي باید كانال هاي اختصاصي مدفون در جايگاه سوخت بنزین در نظر گرفته شود و اين كانال ها با ماسه بادی پر شوند
برق اضطراری
هنگام قطع برق و جهت عدم بروز وقفه در امر توزیع سوخت رسانی به خودروها، از ژنراتور برق اضطراری استفاده می‌شود. ملاحظات زیست محیطی که در اینگونه موارد باید مد نظر قرار بگیرند به شرح زیر می باشند:
- ژنراتور برق به دلیل کارکرد زیاد و استهلاک ممکن است دارای نشتی روغن و سوخت باشد
جهت جلوگیری از آلودگی‌ها باید نشتی‌ها مرتفع شوند و تعمیرات و بازدیدهای روتین آن به موقع انجام گردد.
- در اثر تعویض روغن و فیلتر روغن و سوخت و هنگام پرنمودن مخزن سوخت باید دقت لازم به عمل آید تا از پراکندگی فرآورده جلوگیری شود
- پوشش کف محوطه اتاق ژنراتور باید کاملا غیر قابل نفوذ باشد
- جهت جلوگیری از آلودگی هوای اتاق ژنراتور پیشنهاد می گردد از هواکش مناسب با در نظر گرفتن مسائل ایمنی استفاده بشود
ایمنی، حرف اول در تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت
در جایگاه سوخت بنزین با توجه به در تماس بودن تجهیزات با مواد اشتعالزا، نکات خاصی در رابطه با ایمنی باید رعایت شوند. تجهیزات برقی به علت پتانسیل بالا در جرقه و آتش افروزی بیش از دیگر تجهیزات در زمینه ایمنی مورد توجه هستند.
در استانداردهای شرکت پخش فرآورده های نفتی که بر اساس استانداردهای جهانی تعیین شده اند، سعی شده تا ایمنی تجهیزات الکتریکی جایگاه سوخت بنزین تا حد امکان تامین شود.